پیکربندی QoS در تجهیزات UniFi | آموزش جامع Quality of Service برای اولویت‌بندی ترافیک شبکه

آموزش QoS در UniFi

مقدمه

آموزش QoS در UniFi

در دنیای امروزی که بیشتر فعالیت‌های کاری، آموزشی و سرگرمی به بستر شبکه متکی هستند،

کیفیت سرویس یا همان Quality of Service (QoS) نقش حیاتی در تضمین عملکرد مناسب شبکه دارد.

تجهیزات UniFi از شرکت Ubiquiti به عنوان یکی از محبوب‌ترین راهکارهای شبکه سازمانی و خانگی، قابلیت‌های گسترده‌ای برای پیکربندی QoS ارائه می‌دهند.

در این مقاله به صورت گام‌به‌گام و کاملاً عملی، نحوه تنظیم QoS در تجهیزات UniFi را آموزش خواهیم داد.

آموزش QoS در UniFi

بخش اول: مفاهیم پایه QoS

1. QoS چیست و چرا اهمیت دارد؟
2. انواع ترافیک در شبکه (VoIP، ویدیو، دیتا و …)
3. مفاهیم اصلی QoS: Latency، Jitter، Packet Loss و Bandwidth
4. انواع روش‌های QoS: Priority Queuing، Traffic Shaping، DSCP، CoS
5. تفاوت QoS در لایه ۲ و لایه ۳

آموزش QoS در UniFi

بخش دوم: قابلیت‌های QoS در UniFi

1. آشنایی با UniFi Controller و UniFi Network
2. معماری UniFi و نحوه اعمال QoS در سطح AP، Switch و Gateway
3. نقش UniFi Gateway (USG/UDM) در مدیریت QoS
4. بررسی امکانات موجود در بخش Settings > Traffic Management

آموزش QoS در UniFi

بخش سوم: سناریوی عملی – پیاده‌سازی QoS برای VoIP و ویدیو کنفرانس

1. معرفی سناریو: یک شرکت با نیاز به تماس‌های صوتی با کیفیت
2. شناسایی دستگاه‌ها و سرویس‌های حساس به تاخیر
3. تعریف دسته‌بندی‌های ترافیکی بر اساس DSCP
4. اعمال محدودیت و اولویت‌بندی در سطح Gateway با Traffic Rules
5. تست و مانیتورینگ عملکرد QoS از طریق UniFi Controller

آموزش QoS در UniFi

بخش چهارم: آموزش گام‌به‌گام پیکربندی QoS در UniFi

1. ورود به UniFi Controller و رفتن به قسمت Settings
2. فعال‌سازی Traffic Management
3. تعریف دسته‌بندی‌های QoS با استفاده از DSCP
4. تنظیم Rule برای ترافیک VoIP با اولویت بالا
5. پیکربندی Rule برای محدود کردن ترافیک دانلودهای حجیم
6. اولویت‌بندی کاربران خاص یا VLAN مشخص
7. استفاده از Group Policies برای کنترل پهنای باند کاربران
8. بررسی Queueها و نحوه عملکرد سیستم صف‌بندی در UniFi

پیکربندی Quality of Service در یوبیکیوتی

بخش پنجم: تست و مانیتورینگ کیفیت سرویس

1. ابزارهای موجود در UniFi برای مانیتورینگ QoS
2. بررسی Realtime Traffic و Client Statistics
3. ابزارهای تست Jitter، Delay و Packet Loss
4. استفاده از Wireshark برای بررسی DSCP Tag ها

پیکربندی Quality of Service در یوبیکیوتی

بخش ششم: نکات بهینه‌سازی و Troubleshooting

1. بررسی تاثیر QoS بر پهنای باند کلی شبکه
2. مشکلات رایج در پیکربندی QoS و راه‌حل‌ها
3. تداخل بین Traffic Management و Smart Queue Management
4. بررسی ناسازگاری‌های احتمالی بین نسخه‌های مختلف UniFi OS

پیکربندی Quality of Service در یوبیکیوتی

بخش هفتم: مثال‌های پیشرفته از QoS در محیط‌های مختلف

1. محیط آموزشی با ترافیک هم‌زمان کلاس‌های آنلاین
2. کافه‌نت یا مجموعه خدمات عمومی با کنترل شدید پهنای باند
3. سازمان با چند VLAN و نیاز به تفکیک کامل ترافیک
4. اولویت‌دهی به ترافیک کاری در برابر شبکه مهمان

پیکربندی Quality of Service در یوبیکیوتی

بخش هشتم: نکات امنیتی در پیکربندی QoS

1. جلوگیری از سوء‌استفاده کاربران با تغییر دستی DSCP
2. بررسی ACL ها و نقش آن‌ها در کنترل ترافیک
3. ارتباط QoS با فایروال UniFi

پیکربندی Quality of Service در یوبیکیوتی

بخش نهم: ارتباط QoS با سایر سرویس‌های UniFi

1. تاثیر QoS بر Hotspot و Portal
2. QoS در ارتباطات VPN Site-to-Site و Remote User VPN
3. هماهنگی QoS با DPI و Threat Management

اولویت‌بندی ترافیک در تجهیزات UniFi

بخش دهم: نتیجه‌گیری و جمع‌بندی

1. جمع‌بندی مزایای استفاده از QoS در UniFi
2. توصیه‌هایی برای پیاده‌سازی حرفه‌ای QoS
3. چک‌لیست نهایی برای بررسی تنظیمات QoS

اولویت بندی ترافیک در تجهیزات UniFi

بخش یازدهم: سوالات متداول (FAQ)

1. آیا تجهیزات UniFi به‌طور پیش‌فرض QoS دارند؟

خیر، تجهیزات UniFi به‌صورت پیش‌فرض QoS (Quality of Service) فعال‌شده برای همه ترافیک‌ها ندارند.
با این حال:

• در سطح شبکه وای‌فای (Access Point)، بخشی از QoS از طریق استاندارد WMM (Wi-Fi Multimedia) فعال است که به‌طور پیش‌فرض روشن است و دسته‌بندی‌هایی مانند Voice، Video، Best Effort و Background را دارد.

• در سطح Gateway یا روتر (مثل USG یا UDM) باید تنظیمات QoS به‌صورت دستی فعال و پیکربندی شود، مخصوصاً اگر بخواهید بر پهنای باند یا اولویت‌بندی اپلیکیشن‌های خاص کنترل داشته باشید.

اولویت بندی ترافیک در تجهیزات UniFi

2. تفاوت QoS در USG و UDM چیست؟

QoS در USG (UniFi Security Gateway) و UDM (UniFi Dream Machine) تفاوت‌هایی در سطح عملکرد و پیاده‌سازی دارد:

📌 نتیجه: اگر از UDM یا UDM-Pro استفاده می‌کنید، پشتیبانی از QoS به شکل قابل توجهی بهتر، ساده‌تر و کارآمدتر است.

اولویتبندی ترافیک در تجهیزات UniFi

3. چگونه بفهمم QoS درست کار می‌کند؟

برای بررسی عملکرد درست QoS در UniFi، می‌توانید مراحل زیر را انجام دهید:

1. فعال‌سازی Smart Queues (در UDM/UDM-Pro):

   • به UniFi Network بروید.

   • از منوی Settings > Internet، بر روی اتصال WAN کلیک کنید.

   • گزینه Smart Queues را فعال و سرعت آپلود/دانلود را وارد کنید.

2. بررسی عملکرد ترافیک در قسمت Insights:

   • از مسیر Statistics و Traffic Analysis می‌توانید ببینید که چه اپلیکیشن‌هایی بیشتر استفاده می‌شوند و آیا به‌درستی اولویت گرفته‌اند یا نه.

3. استفاده از تست‌های واقعی:

   • یک تماس Zoom یا Teams برقرار کنید و همزمان فایلی را آپلود یا دانلود سنگین انجام دهید. اگر QoS درست کار کند، کیفیت تماس نباید افت کند.

4. Log و Monitoring:

   • با استفاده از SSH یا UniFi Controller Logs می‌توان تأیید کرد که صف‌ها (Queues) در حال پردازش ترافیک هستند یا نه.

اولویت بندی ترافیک در تجهیزات UniFi

4. آیا QoS برای شبکه خانگی هم مفید است؟

بله، QoS در شبکه خانگی هم بسیار مفید است، مخصوصاً اگر:

• چند کاربر همزمان ویدیوی آنلاین تماشا کنند یا بازی کنند.

• تماس‌های ویدیویی یا صوتی (مثل Zoom، Skype، Teams) برقرار شود.

• برخی دستگاه‌ها در حال دانلود یا آپلود سنگین باشند.

✅ با فعال‌سازی QoS می‌توانید:

• از کاهش کیفیت تماس‌ها جلوگیری کنید.

• مطمئن شوید ترافیک مهم‌تر (مثل کلاس آنلاین) اولویت دارد.

• تأخیر (Latency) کاهش یابد و تجربه روان‌تری داشته باشید.

تنظیمات Traffic Managment در UniFi

5. آیا می‌توانم برای برنامه خاصی مثل Zoom یا Teams اولویت تعریف کنم؟

بله، در تجهیزات UDM و UDM-Pro که از DPI (Deep Packet Inspection) پشتیبانی می‌کنند، می‌توانید برای اپلیکیشن‌هایی مثل Zoom یا Microsoft Teams اولویت تعریف کنید:

روش انجام:

1. به UniFi Controller وارد شوید.

2. به مسیر Settings > Traffic Management > Traffic Rules بروید.

3. روی “Create New Rule” کلیک کنید.

4. از قسمت Application، Zoom یا Teams را انتخاب کنید.

5. Rule را تنظیم کنید تا Priority بالا (High Priority) برای این اپلیکیشن در نظر گرفته شود.

توجه: در USG، این کار پیچیده‌تر و نیازمند تنظیمات دستی در config.gateway.json یا CLI است.

 

تنظیمات Traffic Managment در UniFi

🔰 فهرست مطالب

1. QoS چیست و چرا در Ubiquiti مهم است؟
2. انواع تجهیزات UBNT که از QoS پشتیبانی می‌کنند
3. اصول پیاده‌سازی QoS در UBNT
4. سناریو ۱: محدودسازی پهنای باند کاربران با Simple Queue
5. سناریو ۲: اولویت‌بندی ترافیک VoIP
6. سناریو ۳: محدودسازی YouTube و دانلودها با DSCP Marking
7. تست و مانیتورینگ QoS
8. نکات مهم و محدودیت‌ها در UBNT
9. نتیجه‌گیری

تنظیمات Traffic Managment در UniFi

1. QoS چیست و چرا در UBNT مهم است؟

QoS یا “کیفیت خدمات شبکه”، مکانیزمی برای مدیریت ترافیک و اولویت‌بندی آن است تا مطمئن شویم ترافیک‌های حساس مانند تماس‌های صوتی یا ویدیویی دچار تأخیر و قطعی نمی‌شوند.

در تجهیزات Ubiquiti که عمدتاً در ارتباطات بی‌سیم به‌کار می‌روند، QoS نقش کلیدی در جلوگیری از افت کیفیت ارتباط در شرایط شلوغی پهنای باند دارد.

تنظیمات Traffic Managment در UniFi

2. انواع تجهیزات UBNT که از QoS پشتیبانی می‌کنند

QoS در UBNT بسته به مدل متفاوت است:

مدل	پشتیبانی از QoS	توضیح
airMAX M (مثل NanoStation M5)	✅ محدود
airMAX AC	✅ پیشرفته‌تر
EdgeRouter / EdgePoint	✅ بسیار پیشرفته (CLI + GUI)
UniFi	⚠️ از طریق UniFi Controller (با محدودیت)
UISP Router	✅ محدود، در نسخه‌های جدید

در این آموزش، تمرکز بر تجهیزات airMAX و EdgeRouter است.

تنظیمات Traffic Managment در UniFi

3. اصول پیاده‌سازی QoS در UBNT

QoS در UBNT می‌تواند با روش‌های زیر انجام شود:

• Simple Queue: محدود کردن سرعت به صورت کلی (up/down)
• DSCP Marking: علامت‌گذاری ترافیک برای اعمال سیاست در مسیر
• Smart Queue / fq_codel (در EdgeOS)
• Traffic Shaping: کنترل و فرم‌دهی ترافیک
• Priority Queues: اولویت‌بندی بسته‌ها (برای VoIP و سرویس‌های حساس)

تنظیم Qor برای Voip و zoom

4. سناریو ۱: محدودسازی پهنای باند کاربران (airMAX M یا AC)

مرحله 1: ورود به دستگاه UBNT

• وارد پنل وب رادیو شوید (آدرس: 192.168.1.20 یا آدرس تنظیم شده)
• وارد تب Advanced شوید.

مرحله 2: فعال‌سازی Traffic Shaping

• از تب Network یا Advanced:
  • گزینه Enable Traffic Shaping را فعال کنید.

مرحله 3: تعریف محدودیت پهنای باند

• مقدارهای زیر را برحسب نیاز وارد کنید:

گزینه	مقدار پیشنهادی
Downlink (Kbps)	مثلاً 2048
Uplink (Kbps)	مثلاً 512
Burst	اختیاری

📌 نکته: این محدودیت تنها بر لینک وایرلس تأثیر می‌گذارد، نه شبکه LAN پشت دستگاه.

مرحله 4: ذخیره و اعمال تنظیمات

• روی Apply کلیک کنید تا تنظیمات ذخیره شوند.

تنظیم Qor برای Voip و zoom

5. سناریو ۲: اولویت‌بندی VoIP در airMAX

مرحله 1: علامت‌گذاری ترافیک VoIP

در تجهیزات airMAX امکان فعال‌سازی اولویت‌بندی VoIP وجود دارد:

• در تب Advanced:
  • تیک گزینه Enable QoS را بزنید.
  • تنظیم VoIP Priority را روی High بگذارید.

این کار باعث می‌شود بسته‌های RTP/SIP با اولویت بالاتر نسبت به دیگر بسته‌ها ارسال شوند.

تنظیم Qor برای Voip و zoom

6. سناریو ۳: محدودسازی YouTube یا ترافیک‌های خاص در EdgeRouter

در EdgeRouter، می‌توان ترافیک را دقیق‌تر کنترل کرد.

مرحله 1: ورود به EdgeOS

از طریق GUI یا CLI وارد دستگاه شوید.

مرحله 2: ایجاد Traffic Shaping

set traffic-policy shaper QoS-example bandwidth 10mbit
set traffic-policy shaper QoS-example default bandwidth 5mbit
set traffic-policy shaper QoS-example class 10 match http ip dscp 0

مرحله 3: اعمال به اینترفیس

set interfaces eth1 traffic-policy out QoS-example
commit
save

🔎 با این روش می‌توانید بسته‌ها را با استفاده از DSCP، پورت، یا پروتکل تفکیک کرده و به آن‌ها اولویت یا محدودیت خاصی اختصاص دهید.

تنظیم Qor برای Voip و zoom

7. تست و مانیتورینگ QoS

در دستگاه‌های airMAX:

• از Performance Test یا Speed Test داخلی استفاده کنید.
• تب Statistics → بررسی نرخ ارسال و دریافت
• استفاده از airControl یا UISP برای مانیتورینگ ترافیک کاربران

در EdgeRouter:

• دستور show traffic-policy shaper را اجرا کنید.
• در GUI از قسمت Traffic Analysis استفاده کنید.

تنظیم Qor برای Voip و zoom

8. نکات مهم و محدودیت‌ها

مورد	توضیح
دستگاه‌های airMAX	QoS به صورت ساده و محدود است
EdgeRouter	امکانات پیشرفته (مانند QoS با fq_codel)
UniFi	بیشتر تمرکز بر DPI و کاربرد در شبکه‌های بزرگ
کارایی	QoS ممکن است باعث کاهش Throughput شود
توصیه	در شبکه‌های بی‌سیم با بار زیاد حتماً QoS فعال باشد

تنظیم Qor برای Voip و zoom

9. نتیجه‌گیری

پیاده‌سازی QoS در UBNT یکی از مهم‌ترین گام‌ها در حفظ کیفیت سرویس‌دهی به کاربران به ویژه در شبکه‌های شلوغ یا بی‌سیم است.

بسته به مدل دستگاه، می‌توانید از تنظیمات ساده مانند Traffic Shaping یا تنظیمات پیشرفته در EdgeRouter بهره بگیرید.

جهت مطالعه آموزش های مشابه اینجا کلیک کنید.